Temel Sağlık Hizmetleri Kanunu’na dayanarak hazırlanan Acil Sağlık Hizmetleri Yönetmeliği ve bu Yönetmelik çerçevesinde düzenlenen Yataklı Sağlık Tesislerinde Acil Servis Hizmetlerinde Uygulama Usul ve Esasları Hakkında Tebliğ, tüm sağlık çalışanlarına rehberlik eden ve hukuka uygun sevk düzenlemelerini belirleyen kılavuz niteliğinde metinlerdir.

Acil Yardım, Acil Tedavi ve Acil Servis hizmetlerinin tümüne genel olarak Acil Sağlık Hizmetleri denilmektedir.

• Acil Yardım, acil sağlık hizmetleri konusunda özel eğitim almış ekipler tarafından, tıbbi araç ve gereç desteği ile olay yerinde ve hastaneye nakil sırasında verilen hizmetlerin bütününü ifade eder.
• Acil Servis ise, sağlık hizmeti sunan kamu kurum ve kuruluşları ile özel hukuk tüzel kişileri ve gerçek kişiler tarafından kurulmuş yataklı tedavi kuruluşları bünyesinde yer alan acil servisleri tanımlar.

Bu iki hizmet birbirini tamamlamakla birlikte, ayrı hizmetler ve süreçlerdir. Bu hizmetleri birbirinden ayırmadan değerlendirdiğimizde, hukukun beklediği prosedürler doğru bir şekilde uygulanamaz. Öncelikle, acil sağlık hizmetleri ayrı ayrı ele alınarak, hasta yararı gözetilerek 112 sevk süreci yönetilmelidir.

Sevk süreçlerinin hasta yüksek yararına, etkin ve koordineli bir şekilde yürütülmesi önemlidir.

Bu süreçte doktorun rolü, hastanın sağlık durumunu doğru bir şekilde teşhis etmek ve acil sevk gerekip gerekmediğine karar vermektir. Ayrıca, hastanın tıbbi durumunu detaylı bir şekilde 112 acil servis ekiplerine iletmek, sevk sürecinin doğru bir şekilde planlanmasını sağlar. Doktor, gerekli tıbbi bilgileri ve tedavi notlarını acil servis ekibine ileterek, hastanın doğru ve zamanında tedavi edilmesine katkıda bulunur.

Acil servis hizmetlerinde müdavi hekim acilde görev alan “acil doktoru” dur.

Acil servis konsültasyon sürecinde tam iş birliği ve hızlı yanıt verme esastır. Bu süreçler, nöbetçi doktor veya icap nöbetçisi tarafından yürütülür. Uygunsuz sevklerin önlenmesi ve hizmet kalitesinin artırılması amacıyla, ASKOM sevk süreçlerini denetler.

Eğer bir vakanın tedavisinin başka bir sağlık kuruluşunda sürdürülmesi gerekiyorsa ve bu durum mevzuat ya da tıbbi-teknik imkanlar açısından zorunlu ise, hastanın sosyal güvenlik durumuna uygun bir kuruluşla anlaşma sağlandıktan sonra, acil servis sorumlu doktoru merkezden sevk işlemini talep eder.

Emsal davalarda hukuka uygun sevk konusunda geniş bir değerlendirme yapılmış, doktorun sevki değerlendirirken hastanenin tüm imkanlarını dikkate alarak, “örneğin boş yatak bulunmaması durumunda başka birimde yatak olup olmadığı gibi” tüm hususları dikkate alıp almadığı yargılama sürecinde incelenmemiştir.

Sağlık hizmetlerinde bilgi akışının doğru ve etkili olması, hastaların en iyi tedaviyi almasını sağlar.

112 Sevk süreçlerinde hastanın sağlık durumu hakkında doğru bilgi paylaşımı kritik öneme sahiptir. Hastanın tıbbi geçmişi, mevcut durumu, acil müdahale gereksinimleri ve diğer önemli bilgiler, ekipteki sağlık çalışanlarına ve tıbbi kayıtlara eksiksiz bir şekilde aktarılmalıdır.

Sevk kararı verirken doktor, hastanın sağlık durumunun aciliyetini değerlendirir. Bu değerlendirme sırasında dikkate alınması gereken kriterler arasında hastanın vital bulguları (kan basıncı, nabız, solunum hızı vb.), hastalık veya yaralanma şiddeti, mevcut tıbbi aciliyet durumu, tedavi edilemez bir sağlık sorunu olup olmadığı ve sevk edilecek sağlık kuruluşunun uygunluğu yer alır. Doktor, bu kriterleri göz önünde bulundurarak en uygun sağlık hizmetini sağlamak için sevk kararını verir.

Bilgilendirme, hasta haklarının temel bir parçasıdır ve hastanın kendi geleceğini belirleme hakkıyla doğrudan ilişkilidir. Rızanın temel şartıdır. Her durumda, hatta temyiz kudreti kısıtlı olduğunda bile hastanın sürece dahil edilmesi ve bilgilendirilmesi önemlidir ve gereklidir.

Acil durumlarda rıza alınması gerekmediği belirtilmiş olsa da, somut olayın koşullarına bağlı olarak hastanın ve hasta yakınlarının sürece dahil edilmesi ve bilgilendirilmesi gerekmektedir. Özellikle hastanın durumu stabil hale geldikten sonra, “SEVK SÜREÇLERİ” kapsamında detaylı bilgilendirme yapılmalıdır.

Hasta veya yakınları, hastanın tıbbi durumu ve uygulanacak tıbbi işlemler hakkında, mahremiyet gözetilerek, ilgili doktor veya sağlık personeli tarafından bilgilendirilir. Tıbbi işlemler sırasında hasta mahremiyeti, tıbbi etik kurallar ve hasta hakları ilkeleri doğrultusunda korunmalıdır.

Gerekli durumlarda, hasta ve yakınlarıyla yapılacak görüşmelere destek olmak amacıyla sosyal hizmet uzmanı ve psikologlar çağrılabilir veya görevlendirilebilir.