AYDINLATILMIŞ ONAM ALINMAZSA NE OLUR? 

Sağlıkla ilgili her türlü girişim, kişinin özgür ve aydınlatılmış onam  ile yapılabilir. Alınan onam, baskı, tehdit, eksik aydınlatma ya da kandırma yoluyla alındıysa geçersizdir. Acil durumlar ile, hastanın reşit olmaması veya bilincinin kapalı olduğu ya da karar veremeyeceği durumlarda yasal temsilcisinin izni alınır. Aydınlatılmış onamın alınmaması kanunla özel durumlar dışında  tıbbi müdahaleyi hukuka aykırı hale getirir. 

Aydınlatılmış onam  ya da bilgilendirilmiş rızayı şöyle tanımlayabiliriz; hasta üzerinde uygulanacak medikal ya da cerrahi yöntemlerin riskleri, yararları, alternatifleri hususunda hekim tarafından yeterli düzeyde ve gerektiği şekilde açıklanmasından ve tıbbi uygulamanın hasta tarafından tereddütsüz şekilde anlaşılmasından sonra, hasta tarafından gönüllülük esasına dayalı olarak bu uygulamaların kabulüdür.

Geçerli bir rızadan bahsedebilmemiz için temel kriter; “hastanın neye rıza gösterdiğini bilmesi”dir. Onamının alınmasından sonra tedavisinin uygulanması hastanın “bilgi alma hakkı” kapsamındadır. Tıbbi müdahale öncesinde aydınlatılmış onamın alınmaması bilgi alma hakkının da kullandırılmamasıdır. Nitekim rızanın hukuken geçerli olabilmesi için kişinin, sağlık durumunu, yapılacak müdahaleyi, etkilerini ve sonuçlarını bilmesi ve bu konuda yeteri kadar aydınlatılması gerekir.

Aydınlatma yükümlüsü hekim ya da hastanedir. Aydınlatılmış onamın alındığını ispat külfeti hekim ya da hastanededir. Bu hekim tedaviyi uygulayan hekim olmalıdır. Aydınlatma için hastanın talepte bulunmasına da gerek yoktur.

Tıbbi müdahale öncesi aydınlatılmış onamının alınmamış olmasından kaynaklı sunulan sağlık hizmetinin gerektiği gibi yürütülmediği konusunda hasta yönünden oluşacak endişe ve üzüntünün karşılığı manevi zararının, manevi tazminatın zenginleşme aracı olamayacağı ilkesi de gözetilerek manevi tatmin sağlayacak, ilgili hastane ve sağlık personelinin kusurunu ortaya koyacak makul bir tutarın ödenmesine dair tazminat sorumluluğu  ile  tıbbi uygulama hatası nedeniyle ilgililerin cezai sorumluluğunun incelenerek karar verilmesini gündeme gelebilecektir.